فناوری اطلاعات، کامپیوتر، شبکه

فناوری اطلاعات متشکل از چهار عنصر اساسی انسان، ساز و کار، ابزار، ساختار است، به طوری که در این فناوری، اطلاعات از طریق زنجیره ارزشی که از بهم پیوستن این عناصر ایجاد می‌شود جریان یافته و پیوسته تعالی و تکامل سازمان را فراراه خود قرار می‌دهد:

• انسان: منابع انسانی، مفاهیم و اندیشه، نوآوری
• ساز و کار: قوانین، مقررات و روشها، سازوکارهای بهبود و رشد، سازوکارهای ارزش گذاری و مالی
• ابزار: نرم‌افزار، سخت‌افزار، شبکه و ارتباطات
• ساختار: سازمانی، فراسازمانی مرتبط، جهانی

بسیاری مفهوم فناوری اطلاعات را با کامپیوتر و انفورماتیک ادغام می‌کنند، این درحالیست که این‌ها ابزارهای فناوری اطلاعات می‌باشند نه تمامی آنچه که فناوری اطلاعات عرضه می‌کند. سید حامد خسروانی شریعتی در مقاله‌ای در همین زمینه آورده‌است که:” با فرض اینکه فناوری اطلاعات یک سیب باشد، کامپیوتر، شبکه، نرم‌افزار و دیگر ابزارهای مرتبط با این حوزه همانند دم سیب است که میوه توسط آن تغذیه می‌گردد، حال این خود سیب است که محصول اصلی است و هدف و نتیجه در آن خلاصه می‌گردد.

امروزه معنای اصطلاح «فناوری اطلاعات» بسیار گسترده شده‌است و بسیاری از جنبه‌های محاسباتی و فناوری را دربر می‌گیرد و نسبت به گذشته شناخت این اصطلاح آسان‌تر شده‌است.

چتر فناوری اطلاعات تقریباً بزرگ است و بسیاری از زمینه‌ها را پوشش می‌دهد. متخصص فناوری اطلاعات وظایف گوناگونی دارد، از نصب برنامه‌های کاربردی تا طراحی شبکه‌های پیچیده رایانه‌ای و پایگاه داده‌های اطلاعاتی.

چند نمونه از زمینه‌های فعالیت متخصصین فناوری اطلاعات می‌تواند موارد زیر باشند:

فناوری اطلاعات و علوم کتابداری و اطلاع رسانی ارتباط تنگاتنگی با هم دارند

ابزارهای نرم‌افزاری مدیریت خدمات فناوری اطلاعات

با افزایش چشمگیر تنوع تجهیزات و خدمات مربوط به فناوری اطلاعات، مدیریت خدمات ارائه شده در این حوزه نیز با چالشهای فراوانی روبرو شده‌است. مدیریت رسیدگی به مشکلات و درخواستها، مدیریت تجهیزات و منابع در رابطه با خدمات پشتیبانی فنی و تخصیص آنها به کاربران، و همچنین نظارت، کنترل و برنامه ریز در این زمینه از جمله مواردی است که مدیران حوزه فناوری اطلاعات را بر آن می‌دارد تا برای خود ابزارهای سودمند و کارا تدارک ببینند. از جمله این ابزارها، می‌توان به نرم‌افزارهای مدیریت خدمات فناوری اطلاعات اشاره نمود که می‌توانند مدیران و کارشناسان و تکنسین‌ها را در این رابطه یاری نمایند.

در بیشتر کشورها این دانش در دانشگاه‌ها با عنوان رشته «فناوری اطلاعات» (Information Technology) شناخته می‌شود، در حالیکه در ایران بر اساس تصمیم سازمان آموزش عالی کشور عنوان «مهندسی فناوری اطلاعات» برای این رشته بکار برده می‌شود و رشته‌ای نیز تحت عنوان مهندسی فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) به پیشنهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اخیراً در دانشگاههای ایران تدریس می‌شود همچنین رشته‌ای با عنوان فقط «فناوری اطلاعات» وجود ندارد. همچنین رشتهٔ میان‌رشته‌ای دیگری با عنوان رشته «مدیریت فناوری اطلاعات» در دانشگاه‌های ایران و دیگر کشورها وجود دارد که از ترکیب دو رشته “مدیریت” و «فناوری اطلاعات» به وجود آمده‌است. رشته مهندسی فناوری اطلاعات به چگونگی سازماندهی و ساماندهی داده‌ها می‌پردازد و رشته مدیریت فناوری اطلاعات به چگونگی تدوین سیستم و استفاده از داده‌ها می‌پردازد. هرکدام از این رشته‌ها دارای گرایش‌های ویژه خود هستند که در دانشگاه‌های ایران به شرح زیرند:

مهندسی فناوری اطلاعات:

• تجارت الکترونیکی
• سیستم‌های چندرسانه‌ای
• مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی
• امنیت اطلاعات
• شبکه‌های کامپیوتری
• مهندسی فناوری اطلاعات (IT)

علم اطلاعات ودانش شناسی:

• مدیریت اطلاعات
• بازیابی اطلاعات ودانش
• علم سنجی
• اقتصاد و بازاریابی اطلاعات
• مدیریت دانش

گرایش‌های رشته مدیریت فناوری اطلاعات:

• مدیریت منابع اطلاعاتی
• سیستم‌های اطلاعات پیشرفته
• نظام کیفیت فراگیر
• کسب و کار الکترونیک (کارشناسی ارشد)
• مدیریت دانش (کارشناسی ارشد)
• مدیریت رسانه (کارشناسی ارشد)
• فناوری اطلاعات پزشکی (کاربرد فناوری اطلاعات در پزشکی)

گرایش‌های رشته مهندسی فناوری اطلاعات و ارتباطات:

• مدیریت شبکه
• دیتا و امنیت شبکه
• ارتباطات سیار
• مدیریت ارتباطات و فناوری اطلاعات
• سیستمهای چند رسانه‌ای

دروس تخصصی مهندسی فناوری اطلاعات

درس‌های تخصصی کارشناسی مهندسی فناوری اطلاعات عبارتند از:

• مبانی فناوری اطلاعات
• مهندسی فناوری اطلاعات
• تجارت الکترونیکی
• مدیریت و کنترل پروژه‌های فناوری اطلاعات
• برنامه‌ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات
• آموزش الکترونیکی
• محیط‌های چند رسانه‌ای
• پروژه فناوری اطلاعات
• کارآموزی IT
• گرافیک کامپیوتری
• ریاضی

معرفی رشته مهندسی کامپیوتر

بطور خلاصه رایانه دستگاهی است که قدرت خارق العاده‌ای برای محاسبه دارد و می‌تواند بوسیله ابزارهای جانبی با محیط بیرون ارتباط برقرار کند. جایگاه کامپیوتر در دنیای امروز همین بس که عصر حاضر عصر کامپیوتر است. هدف این قسمت معرفی مهندسی کامپیوتر است و از سه بخش تشکیل شده‌است.

اول آنکه که آشنایی با کامپیوتر است، قدری درباره دستگاه کامپیوتر، جایگاه آن در دنیای امروز و روحیات افرادی که با آن کار می‌کنند صحبت خواهد شد. در بخش اول ما به سه سؤال جواب کوتاهی می‌دهیم اول اینکه کامپیوتر چیست؟ دوم اینکه جایگاه کامپیوتر در دنیای امروز کجاست؟ سوم اینکه چه کسانی با کامپیوتر کار می‌کنند؟ اینک به این سؤال پاسخ می‌دهیم که چه کسانی با کامپیوتر کار می‌کنند؟ مسلما شما دانش‌آموزان، هر رشته‌ای را که برای تحصیل انتخاب کنید با کامپیوتر به عنوان یک کاربرد سرو کار خواهید داشت ولی در این رشته علاوه بر کاربر بودن سازنده سیستم‌های کامپیوتری نیز خواهید بود.

اگر رشته مهندسی کامپیوتر را به عنوان رشته تحصیلی انتخاب می‌کنید باید انسان ماجراجویی باشید و با طبع همیشه در حال پیشرفت این رشته سازگار باشید. رشته ی مهندسی کامپیوتراز جهاتی تفاوت قابل توجهی با سایر رشته های مهندسی دارد.شاید در سایر رشته های مهندسی مانند مکانیک و عمران و …،صرفا با مرور و خواندن چند باره ی کتب و جزوات و سایر منابع بتوان معدل بالا کسب نمود و جزء دانشجویان برتر قرار گرفت و شاید در این رشته ها نداشتن تکنیک در طول مدت تحصیل خیلی چشمگیریا دردسرساز نباشد.اما در رشته ی مهندسی کامپیوتر ،گاهی برای یک تک درس ۳واحدی بعضا به ارائه ی ۲تا۳پروژه ی درسی برنامه نویسی نیازاست.واین موضوعی است که در مورد اکثر دروس تخصصی این رشته مانند برنامه سازی پیشرفته،زبان ماشین و برنامه سازی سیستم،ساختمان داده ها،طراحی الگوریتم ها،اصول طراحی کامپایلر،اصول طراحی پایگاه داده،نظریه زبانها و ماشین هاو… به قطع برقرار است. دانشجویانی که قصد ادامه ی تحصیلات دانشگاهی خود را در این حوزه دارند باید بدانند که داشتن ذهنی خلاق وایده پردازو هوشی بالا برای موفقیت شرط اساسی است. زیرا صرفا محدود شدن به کتب و جزوات و از برکردن مطالب موفقیت و یا صرفا معدل بالایی را بدنبال نخواهد داشت.پیشنهاد می شود افرادی که در دست و پنجه نرم کردن با مفاهیم انتزاعی و حضور گاها طولانی مدت کنار کامپیوتر صبر و حوصله و استعداد کافی را ندارند وارد این حیطه نشوند.چرا که متاسفانه دیده می شود بسیاری از افراد که هنگام انتخاب این رشته توجه کافی را به این مسائل معطوف نداشته اند برای ادامه ی تحصیل به سمت سایر رشته ها می روندو حتی دوران کارشناسی خود را به سختی و با مشقت سپری می کنند.

مطلب مهم دیگر آنکه چون تقریبا تمام کتب و منابع موجود در این رشته به زبان انگلیسی است و این منابع و اطلاعات به سرعت در حال تغییر هستند و امکان سریع ترجمه آنها نیز به فارسی وجود ندارد از این رو تسلط کافی به زبان انگلیسی در این رشته بسیار مهم است. دروس ریاضی و فیزیک نیز همانند دیگر رشته‌های مهندسی در این رشته کاربرد وسیعی دارد.

مهندسی کامپوتر یکی از نیاز امروز بشر است. نیاز هر اجتماعی به مهندسان کامپیوتر کاملا محسوس است و مهندسی کامپیوتر از عوامل توسعه یک کشور است

درس‌های رشته

بازار کار

دانشجویانی که از این رشته فارغ التحصیل می‌شوند و با توجه به نیاز بازار و سفارش‌هایی که از مراکز متنوع و متفاوت کشور دریافت می‌کنند توانایی انجام این کارها را برای امرار معاش و عرضه توانمندی‌های خود برای بهبود و بهره‌وری بالای امور کشور را دارا هستند، برنامه نویسی برای سایت‌ها با توجه به محتوای درخواستی و مکانیزم عمل تست‌های مختلف یک برنامه، ساخت مدارهایی که قادر به ارتباط با کامپیوتر باشند همچنین ساخت ابزارهای جانبی برای کامپیوتر، ساخت مدارهای ساده منطقی، ساخت سخت‌افزارهایی که برای پردازش الگوریتم‌هایی که با کامپیوترهای معمول قابل پیاده سازی نیستند، برنامه نویسی سیستمی طراحی مدارهای مجتمع (IC) طراحی سیستم‌های خبره و سیستم‌های اطلاعاتی، فراهم کردن ساخت نرم‌افزارها برای استفاده در کامپیوتر.

مهندسی کامپیوتر به عنوان رشته دانشگاهی (ایران)

این رشته در ابتدا تحت پوشش رشته‌ای به نام انفورماتیک و تحت نظر دانشکده‌های ریاضی تدریس می‌شد. هم اکنون این رشته در اکثر دانشگاه‌ها با عنوان مهندسی کامپیوتر و تحت نظر دانشکده فنی (یا مهندسی) ارائه می‌گردد. علاقمندان جهت مشاهده کتابهای رشته مهندسی کامپیوتر می‌توانند به سایت وزارت علوم مراجعه نمایند. گرایش‌های رشته مهندسی کامپیوتر و رده بندی تحصیلی آن در ایران به شرح زیر است: